Zıpkın ve Etik

Balık tutma Wikipedia’ya göre yaklaşık 40,000 yıl önce, ucu sivriltilmiş çubuklarla yani mızrak gibi el zıpkınlarıyla başlamış. Dolayısıyla zıpkınla balık avcılığı, taş devri sonlarına dek uzanan bir geçmişiyle dünyanın en eski karın doyurma yöntemlerinden biri. Peki olta ve ağ balıkçılığı genel olarak kabul görmüşken zıpkınla balık avcılığı neden vahşi olarak nitelendiriliyor veya etik görülmüyor?

Herşeyden önce zıpkının şanssızlığı, insan gözünde ve psikolojisinde bıraktığı kavramsal olumsuzluklardır. Olta balıkçılığında oltayla balık tutarsınız, balığa gidersiniz veya balığa çıkarsınız. Balığı tutan kancadır ama kancayla balık tutma demezsiniz. Zıpkın balıkçılığında ise zıpkınla balık avlarsınız, ava gidersiniz. Zıpkını attığınız gereç ise tüfektir. Kısaca biri tutma biri avlamadır. Birini günlük hayatta normal kabul edilen bir gereçle (olta) ifade ederken diğerini daha çok olumsuz yönleriyle bilinen hatta ölümü simgeleyen zıpkın, tüfek gibi silahlarla ifade edersiniz. Olta veya ağ balıkçılığının çok daha olumsuz yönleri olsa da ana sorumuza farklı bir örnekle cevap vermek istiyorum.

Geçtiğimiz günlerde izlediğim bir video bunu sorgulamama neden oldu. İsim vermiyorum, takipçi sayısı yüksek ve yorumlardan gördüğüm kadarıyla gayet sevilen ve özenilen genç bir arkadaşımız teknesiyle denizde geçirdiği birkaç günü bir video halinde sunmuş. Zıpkınla avladığı balıkları, balıkları temizlemeyi, gezdiği yerleri, yaptığı yemekleri falan çekmiş. Teknik açıdan da çok güzel bir video hazırlamış. Videoda yapılan veya yapılmayan, dikkatimi çeken aslında çok konu var ama ben sadece konumuzla alakalı zıpkın konusunda iki detaya inmek istiyorum:

1. Suda kendince gayet memnun gezinen ve kendisine uzanan zıpkından hiçbir şüphe duymayan masum bir balığın vurulması.
2. Balığın temizlenme aşamasında derisinin kerpetenle büyük bir güç sarfedilerek yüzülmesi.

Bu iki eylem özlerinde gayet normaldir. Sonuçta zıpkınla balık avcılığı fırsatçılık ve sinsilik gerektirir. Balıklar çoğu kez masum bir şekilde gezerlerken veya evlerinde (oyuklarda veya kaya altlarında) inzivadayken zıpkınlanırlar. Avlandıktan sonra da haliyle temizlenmeleri gerekir. Ancak:

• Herhangi bir balığın derisinin kerpetenle çekilerek yüzüldüğünü daha önce görmedim ve bunun normal olduğunu söyleyemem.
• Gerek zıpkınla balığı vurma işlemi gerek balık temizleme gerekse diğer yapılanlar video üzerinden arkadaşımıza artistik (cool) bir hava verme amacı taşıyor yani tamamen imaja yönelik. Bunu da arkadaşımızın genç olduğunu dikkate alarak anlayabilirim ama bunun normal bir davranış olduğunu söyleyemem. Burada bir parantez açıyorum. Zıpkıncı kimliği ve görüntüsünün kişinin imajında kullanılmasında bir sorun görmüyorum. Kastettiğim yanlış, bir canlıyı vurma işleminin imaj amacıyla yayınlanması.

Küçük yaşlardan beri hem oltayla hem zıpkınla balık tutan, tüm canlılara ve doğanın ekolojik dengesine derin saygı duyan biri olarak zıpkınla balık avcılığının dünyadaki en insancıl ve sürdürülebilir gıda temin etme yöntemlerinden biri olduğu tezini savunurum. Ancak her işin bir etiği, adabı ve usulü vardır. Zıpkınla balık avcılığı da etiğine uygun adabıyla icra edilmesi gerekir.